Nhạc cụ gõ (nhạc cụ bộ gõ) là các nhạc cụ sử dụng vật dụng để gõ, tác động lên bề mặt nhạc cụ nhằm tạo thanh âm, tiết tấu. Trong hệ thống các nhạc cụ của nhiều dân tộc cổ truyền, nhạc cụ gõ chiếm số lượng lớn nhất và có lịch sử lâu đời nhất.
Các nhạc cụ gõ thường được làm từ nhiều chất liệu khác nhau như đá, gỗ, da, kim loại, trong đó tiêu biểu là các nhạc cụ gõ có mặt da căng (các loại trống); nhạc cụ gõ bằng gỗ (như mõ, đàn phiến), nhạc cụ gõ bằng kim loại (kẻng, thanh la, chũm chọe, cồng, chiêng, đàn chuông ống) v.v.
Bộ Gõ trong dàn nhạc bao gồm 2 loại: Định Âm (xác định và điều chỉnh được cao độ) và ngược lại là Không Định Âm. Âm sắc của các loại nhạc khí trong Bộ Gõ này dựa vào 3 chất liệu chính: Phát âm bằng màng da, phát âm có mang tính kim loại và phát âm mang tính gỗ.
Giống như Bộ Đồng, sự xuất hiện của Bộ Gõ cũng không thường xuyên lắm. Chỉ một vài đoạn cao trào hoặc khi muốn thể hiện tiết tấu rõ ràng trong bản nhạc thì Bộ Gõ mới xuất hiện. Trong tổng phổ, dòng họ nhà này được đặt trên Bộ Dây, nằm dưới Bộ Đồng và số lượng nhạc cụ tuỳ biến, không giới hạn.
Trong bộ gõ, trống định âm là một nhạc cụ được sử dụng nhiều nhất trong các dàn nhạc hòa tấu. Trống định âm thường bằng đồng, có hình dáng một nửa quả cầu, mặt trống có căng da, đường kính mặt da trong khoảng từ 60 cm đến 80 cm. Mặt da càng lớn âm thanh càng trầm.
Trống định âm đã có một thời kỳ được dùng làm bè trầm cho bộ kèn đồng, khi chưa xuất hiện kèn Tuba. Khi kết hợp với đàn Đại Hồ cầm, trống định âm bồi bổ cho bè trầm để tạo những âm thanh kịch tính: tạo tiếng sấm, tạo nền đen đe dọa, tạo uy lực hành khúc, tạo tiết tấu nhộn nhịp trong vũ đạo…
Dưới đây là một số nhạc khí gõ định âm:
- Timpani: Timpani bao gồm 3 loại: Trống lớn, trung và nhỏ. Timpani xuất hiện kèm theo những cảm giác như tiếng sấm sét, đe doạ, tạo cảm giác kích động hay những đoạn nhạc thể hiện sự hào hùng, khí thế và uy lực.
- Xylophone: Đây là một loại nhạc cụ gồm các thanh gỗ được xếp lại với nhau và đặt trên một ống bầu rỗng. Người chơi sẽ sử dụng dùi đánh lên các thanh gỗ ấy để phát ra âm thanh. Âm thanh được phát ra độc đáo nhưng không vang nhiều do cấu tạo của đàn.
- Marimba: Được bắt nguồn từ Xylophone kèm theo bộ cộng hưởng bên dưới, làm cho âm thanh được vang hơn, nghe sâu hơn.
Hi vọng các kiến thức trên đây sẽ có ích cho bạn. Hẹn gặp lại bạn ở các bài viết tiếp theo nhé! Cảm ơn và chào tạm biệt!
