Được sở hữu cây đàn Sanshin cổ luôn là khao khát của bất cứ một nghệ sĩ nào ở Nhật. Nó không chỉ là loại nhạc cụ giải trí đơn thuần của người dân miền biển Okinawa mà còn đóng vai trò như một báu vật, nhắc nhở về lịch sử của mảnh đất này.
Sanshin là gì?
Sanshin có nghĩa là “ba dây”, một nhạc cụ truyền thống của miền biển Okinawa có dạng như đàn Cầm (5,6 dây) nhưng thanh âm phát ra lại khác biệt. Thiết kế được lấy ý tưởng từ đàn Sanxian của Trung Quốc, tức là sẽ có “mặt đàn” nối với “cần” bằng ba “dây âm“. Toàn “mặt đàn” được phủ một lớp da rắn, “cần” được làm thủ công bằng một miếng gỗ dài. Loại nhạc cụ này ban đầu chỉ dành cho tầng lớp quý tộc trong cung đình. Nhưng càng về sau, nó trở nên phổ biến và được dùng đại trà trong cộng đồng. Người ta cho rằng, từ năm 1560, ở Osaka đã xuất hiện đàn Sanshin nhưng được gọi với cái tên Shamisen.
Thế hệ Sanshin đầu tiên được làm bằng da trăn đất (một loài trăn chỉ có ở Đông Nam Á). Ngày nay, do hạn chế về số lượng và chính sách bảo vệ động vật hoang dã, người ta dùng đến trăn nuôi, cũng có đàn được làm từ da rắn nhân tạo, tất nhiên giá rẻ hơn.
“Dây âm” sẽ được nối từ phần cuối của “mặt đàn” đến cổ đàn. Dây có màu trắng hoặc vàng và được người dân Okinawa gọi bằng nhiều tên khác nhau dựa theo độ dày của nó. Dây dày nhất có tên “uujiru”. Dây giữa gọi là “nakajiru”, còn dây mỏng nhất sẽ gọi “miiijiru”. Có thể dùng móng gảy guitar hoặc móng tay trỏ để gảy đàn. Theo truyền thống, người chơi sẽ dùng một miếng có tên là “bachi” để gảy.
Cách làm Sanshin thủ công
Theo nghệ nhân Sanshin, việc tạo ra một cây đàn được ví như sinh con. Đòi hỏi sự cầu kỳ, phức tạp và mất nhiều thời gian mới tạo được cây đàn có thanh âm chuẩn và hay nhất. Chính vì thế, giá thành của nó rất cao, lên đến 10.000 USD một cái. Có khoảng 50 thợ chuyên làm đàn này ở Okinawa.
Sau thế chiến thứ II, một số Sanshin “ngẫu hứng” ra đời, đó là những cây đàn thiết kế từ hộp thiếc và mảnh gỗ đơn giản. Chúng có tên là “kankara” hay “kankara sanshin”. Thanh âm của Sanshin như thế nào là phụ thuộc vào người tạo ra chúng. Nếu lớp da rắn càng được kéo căng thì âm thanh càng trong trẻo, mượt mà.
Mặc dù miền biển Okinawa là xứ sở của loại đàn này nhưng vì mất nhiều thời gian để sản xuất nên số lượng rất ít. Thời hạn bảo hành dài hoặc ngắn tuỳ thuộc vào từng cửa hàng. Trong suốt 200 năm qua, Sanshin đã trở thành một phần thiết yếu trong truyền thống của Okinawa. Người ta cho rằng, Sanshin đã xoa dịu nỗi đau chiến tranh mà người dân nơi đây chịu đựng. Âm thanh của nó là tiếng nói tâm hồn với nhiều cảm xúc buồn vui khác nhau. Sanshin đã song hành với Okinawa đi qua những thăng trầm lịch sử. Từ giới hạn cung đình đến phổ biến rộng rãi như ngày nay. Đây là nền tảng của văn hoá truyền thống mảnh đất này.
Chính vì vậy, dù có mặt ở nơi nào trên đất Nhật thì Okinawa vẫn được biết đến như là cái nôi của nhạc cụ này. Chỉ cần thanh âm của nó vang lên nơi đâu là tựa như con người và cảnh vật của miền biển Okinawa hồi sinh ở đó.
Vậy tại sao, bạn không thử chơi Sanshin để cảm nhận sâu sắc hơn về xứ sở này.
